ویسکوزیته یکی از خواص فیزیکی سیال بوده و مقیاسی از میزان مقاومت سیال در برابر جاری شدن است. ویسکوزیته بهصورت نسبت بین تنش برشی اعمالی و میزان کرنش برشی تعریف میشود. انواع متنوع ویسکومتر و رئومتر برای تبیین رفتار جریان تحت شرایط مختلف مورداستفاده قرار میگیرد.
ویسکومترهای مورداستفاده برای انواع قیر اغلب از نوع فنجانی، مویرگی و چرخشی میباشد. در ادامه این فصل انواع ویسکومترها را موردبحث و بررسی قرار میدهیم.
یکی از روشهای اصلی اندازهگیری ویسکوزیته استفاده از ویسکومتر صفحهای است که در آن تنش برشی (Pa) و نرخ کرنش (s-1) روی یکلایه نازک قیر بین دو صفحه تخت موازی تعیین میشود. رئومتر های برشی دینامیک برای مشخص کردن رفتار ویسکوالاستیک قیرها مورداستفاده قرار میگیرد. اصول و مبانی ویسکوزیته و رئولوژی را بهطور مفصل در فصل هفت این کتاب موردبررسی قرار خواهیم داد.
ویسکومتر فنجانی
استفاده از ویسکومتر فنجانی یک روش ساده برای تعیین ویسکوزیته در دمای مشخص است. در این روش در یک دمای معین سیال موردنظر را داخل فنجان فلزی دستگاه ریخته و زمان عبور حجم استاندارد سیال، از روزنه زیرین فنجان را ثبت میکنیم.
انواع ویسکومتر فنجانی وجود دارد که تفاوت عمده آنها در اندازه دهانه روزنه فنجان است. از ویسکومتر فنجانی اغلـب برای تعیـین مقـدار ویسکوزیته امولسیونها [EN 12846-1 (BSI 2011a)] و قیرهای کات بک [EN 12846-2 (BSI 2011b)] استفاده میشود. ویسکومتر فنجانی استاندار در شکل شماره 6-6 نشان دادهشده است. ویسکوزیته مطلق برشی (Pa.s) از رابطه زیر به دست میآید:
مقدار ثابت×غلظت×زمان جریان برحسب ثانیه=η
نتایج آزمایش ممکن است بهصورت ویسکوزیته سینماتیک (𝜐) بیان شود که در آن:
مقدارثابت×زمان جریان=𝜐
در معادله فوق، مقدار ثابت به ابزار مورداستفاده بستگی دارد. عوامل تبدیل برای انواع ویسکومتر فنجانی در ضمیمه شماره 2 ارائهشده است