تعریف قیر : واژه قیر استفادهشده در این کتاب برای توصیف قیر پالایشگاهی که یک فرآورده هیدروکربنی تولیدشده از طریق زدودن اجزاء سبکتر (مانند بنزین و نفت گاز) از نفت خام در طول فرآیند پالایش است، استفاده میشود.
قیر یک ماده معدنی است و بر اساس خصوصیات فیزیکی با مشخصات متنوع تولید میشود. قیر یک فرآورده باقیمانده از تقطیر نفت خام در فرآیند پالایش است. این محصول اساسی گاهی به نام قیر خام (Straight-run) معرفیشده و ویژگیهای آن توسط CAS#8052-42-4 و یا 6-56-64441 توصیفشده که شامل مواد باقیمانده بهدستآمده پس از جدایش بیشتر در فرآیند deasphalting است.
قیر را میتوان از طریق دمیدن هوا به داخل آن در دماهای بالا و بهمنظور تغییر خصوصیات فیزیکی آن برای کاربردهای تجاری فرآوری کرد. ویژگیهای کلی قیر دمیده و یا اکسیده توسط CAS#64742-93-4 توصیفشده است. اکثریت قریب بهاتفاق قیرهای نفتی تولیدشده با مشخصات این دو گروه مواد توصیفشده در CAS مطابقت دارد.
قیر چه بهصورت مستقیم از پالایش نفت خام و چه از طریق دمیدن، در کلاسهای مشخص و با عناوین خاص تولید میشود.
قیر نباید با محصولات مشتق از زغالسنگ مانند تار زغالسنگ و یا قیر زغالسنگ، اشتباه گرفته شود. اینها از طریق تجزیه حرارتی در دماهای بالا (بیش از 800 درجه سانتیگراد) زغالسنگهای قیری تولیدشده و تفاوتهای فراوانی در ترکیببندی و خصوصیات فیزیکی نسبت به قیر دارند.
به همین ترتیب نباید قیر را با Petroleum Pitchs که اغلب باقیمانده مواد آروماتیکی تولیدشده از طریق شکست حرارتی، پخت و یا اکسیداسیون برخی اجزاء تشکیلدهنده نفت است بهاشتباه گرفته شود. ترکیببندی Petroleum Pitchs تفاوت بسیار زیادی با قیر دارد.
همچنین قیر را نباید با قیرهای طبیعی و یا دریاچهای مانند دریاچه قیر ترینیداد، گیلسونایت، آسفالت سنگی و selenice یکی دانست. این محصولات طبیعی بوده و از طریق پالایش نفت خام به دست نمیآیند. اینها اغلب حاوی درصد بالایی مواد معدنی (تا 37 درصد وزنی) و اجزاء سبک بوده و در هنگام گرم شدن مقدار زیادی از جرم خود را از دست میدهند.
قیر در طی فرایند تقطیر نفت خام تولید میشود. بهطورکلی مشخصشده است که منشاء نفت خام شامل بقایای موجودات دریایی و مواد گیاهی انباشتهشده با گل و قطعات سنگی در بستر اقیانوسها است. طی چندید میلیون سال، مواد ارگانیک و گل به لایههایی باضخامت صدها متر متراکم شده، وزن زیاد لایههای بالایی منجر به فشردهسازی لایههای زیرین و تبدیل آنها به سنگ رسوبی میشود.
تصور بر این است که تبدیل ریز ارگانیسمها و مواد گیاهی به هیدروکربنهای نفت خام براثر اعمال حرارت از درون پوسته زمین و فشار اعمالی توسط لایههای فوقانی رسوبات و احتمالاً تأثیرات ناشی از فعالیتهای باکتریها و فعلوانفعالات رادیواکتیو است. در لایههای بعدی که بر روی سنگهای رسوبی انباشتهشده و در آنها نفت خام تشکیل میشود، فشار اضافی منجر به حرکت نفت خام از منافذ سنگهای متخلخل به سمت بالا میشود.
درجاهایی که لایههای سنگهای متخلخل در سطح زمین رخنمون داشته باشند، نفت خام در سطح زمین تراوش میکند. خوشبختانه اکثر منابع نفت خام و گاز در سنگهای متخلخل توسط پوشسنگ که سنگی غیرقابل نفوذ است به دام افتاده و سبب تشکیل مخازن نفت و گاز شده است. این نفت خام تا زمانی که اکتشاف نشود در این مخزن باقیمانده و پسازآن با مطالعات علمی و لرزهنگاری و اثبات وجود مخزن، با استفاده از حفاری پوشسنگ، نفت و گاز آنها استخراج میشود.